به گزارش گروه اقتصاد _پایگاه اطلاع رسانی دریا و نفت ، موضوع چگونگی فروش نفت ایران تحت تحریم‌های بین‌المللی، همواره موضوعی مورد توجه بوده است. این روند غیرشفاف تاکنون مشکلات بسیاری به وجود آورده و نهادهایی مانند دیوان محاسبات کشور نیز به آن معترض هستند.
اهمیت این موضوع از آن جهت است که به دنبال غیرشفاف شدن روند، بسیاری از منابع وصول نمی‌شوند و دیوان محاسبات کشور نیز به چرایی وصول نشدن همین درآمدها انتقاد کرده است.
بلومبرگ در گزارشی تحقیقی نوشت که در 9 ماه نخست سال 2024، حدود 350 میلیون بشکه نفت در شبه‌جزیره مالزی کشتی به کشتی شده که ارزشی بالغ بر 20 میلیارد دلار دارد. این منطقه همان منطقه‌ای است که از طریق آن، بیش از 90 درصد نفت ایران یعنی حدود یک میلیون بشکه در روز، به چین وارد می‌شود.
جابه‌جایی یک میلیون بشکه در روز به دور از آمار رسمی
بنا بر گزارش بلومبرگ، گروهی رو به گسترش از کشتی‌های موسوم به «ناوگان تاریک»، که از نظارت و مجازات مصون هستند، در نزدیکی گذرگاه‌های دریایی شناخته‌شده فعالیت می‌کنند و در ماه‌های اخیر، صدها میلیون بشکه نفت تحریم‌شده ایران را جابه‌جا کرده و به چین فروخته‌اند.
این کشتی‌ها که اغلب بدون پرچم یا تحت پرچم‌های مصلحتی و بدون بیمه فعالیت می‌کنند، روزانه در شبه‌جزیره مالزی به‌عنوان بزرگترین نقطه تجمع نفتکش‌ها، محموله‌ها را منتقل کنند. این مسیر یکی از راه‌هایی است که چین نفت تحریم‌شده ایران را خریداری می‌کند. این در حالی است که چین به طور رسمی، واردات نفت از ایران را بیش از دو سال است که متوقف کرده است.
تحلیل بلومبرگ بر پایه تصاویر ماهواره‌ای از سال 2020 تا اکتبر 2024 است و نشان می‌دهد که با وجود تحریم‌های ایالات متحده، صنعت نفت ایران در این منطقه به طور گسترده‌ای در حال توسعه است.
در ماه‌های اخیر، میزان جابه‌جایی نفت در این منطقه دو برابر سال 2020 بوده است. تخمین‌ها نشان می‌دهد که در 9 ماه نخست سال 2024، حدود 350 میلیون بشکه نفت در این منطقه جابه‌جا شده که ارزشی بالغ بر 20 میلیارد دلار دارد.
بر اساس منابع آشنا با صنعت نفت و کشتیرانی، بیشتر نفت در این منطقه از ایران می‌آید و کشتی‌های بررسی‌شده نیز به محموله‌های ایرانی مرتبط بوده‌اند. این شبکه پیچیده از کشتی‌ها به چین این امکان را می‌دهد که نفت را با قیمت پایین‌تر خریداری کند و پالایشگاه‌های کوچک چین که به تحریم‌ها توجه نمی‌کنند، به این نفت دسترسی پیدا کنند.
چین از سال 2022 واردات رسمی نفت از ایران را متوقف کرده است
گرچه چین از سال 2022 واردات رسمی نفت از ایران را متوقف کرده است، اما داده‌های ردیابی کشتی‌ها نشان می‌دهد که شرکت‌های چینی همچنان نزدیک به 90 درصد از صادرات نفت ایران را خریداری می‌کنند. به‌ویژه در 9 ماه اول سال 2024، واردات نفت از مالزی، که در واقع نفت ایران به نام آن‌جا ثبت می‌شود، به‌طور چشمگیری افزایش یافته است.
ناوگان تاریک از خلاءهای قانونی بهره می‌برد. کشتی‌ها محموله‌ها را منتقل می‌کنند و در صورت نیاز، از واسطه‌ها و تعمیرکاران برای تدارکات و خدمات استفاده می‌کنند.
کاهش عرضه نفت ایران منجر به کاهش تخفیف‌ها شد
در عین حال، بلومبرگ در گزارش دیگری متذکر شده است که پالایشگاه‌های کوچک چین به دلیل کمبود عرضه و کاهش پیشنهادات، نفت ایران را با تخفیف کمتری خریداری می‌کنند. این پالایشگاه‌ها به دلیل تحریم‌ها از سوی ایالات متحده، تخفیف‌های قابل توجهی دریافت می‌کردند، اما پالایشگاه‌های بزرگ‌تر به دلیل نگرانی از پیامدهای اقتصادی، از خرید نفت ایران اجتناب می‌کنند.
به گفته فعالان بازار، پالایشگاه‌های کوچک چینی، نفت سبک ایران را برای ورود به ماه دسامبر با تخفیف دو تا سه دلار در هر بشکه در برابر معیار قیمت نفت برنت خریداری کردند. این رقم کمترین شکاف بین قیمت نفت واردشده از ایران و قیمت جهانی در سال جاری است.
همچنین تاجران عنوان کرده‌اند که در هفته‌های گذشته پیشنهادات محموله کمتری را دیده‌اند و با توجه به تاخیر در رسیدن محموله‌ها، به نظر می‌رسد که حجم صادرات ایران به چین در ماه‌های اخیر کاهش داشته است.
کمبود برق مانع از افزایش صادرات نفت شد؟
موسسه کپلر در یادداشتی اعلام کرد که پالایشگاه‌های چینی باوجود تشدید تحریم‌ها، همچنان به تأمین نفت از ایران ادامه می‌دهند. اطلاعات این شرکت نشان می‌دهد که صادرات نفت ایران در ماه نوامبر به دلیل تقاضای داخلی برای تولید برق و کمبود شدید گاز طبیعی، کاهش یافته و به 1.43 میلیون بشکه در روز رسیده است.
بر اساس گزارش بلومبرگ، تحریم‌های اخیر علیه تانکرهای مرتبط با ایران و مشکلات تولید برق در ایران، ممکن است از دلایلی باشد که موجب کمبود عرضه و تأخیر در رسیدن محموله‌ها شده است. در حالی که پالایشگاه‌های کوچک چین همچنان به تأمین نفت از ایران ادامه می‌دهند، تحلیل‌گران پیش‌بینی کرده‌اند که با افزایش تحریم‌ها به دنبال روی کار آمدن ترامپ، روند ادامه این واردات پیچیده‌تر خواهد شد./تجارت نیوز
